Engin bir kültür birikimine sahip olan Kosova için aynı şeyleri Kosova’da yenilecek ve içilecek şeyler için de söylemek mümkündür. Bir dönem Osmanlı himayesinde bulunan bu ülkenin mutfağında tarihten bu güne tıpkı mimari eserler ve tarih emanetleri gibi yemekler de taşınmış durumda. Balkan devletlerinden biri olan Kosova ile mutfaklarımız benzer özellik gösterir. Zira Kosova’da da hamurla ve et ile yapılan yiyecekler ön plana çıkar ve sofraları süsler. Yöresel börekler tatlılar, pasta ve çörekler, ilden ile meşhur olan bin bir emek ürünler bunların güzel örnekleri olarak karışımıza çıkıyor. Etle yapılan yiyecekler arasında fırın ve tava usulü yoğun bir şekilde kullanılmakta, özel günlerde ve misafirler için ikramlıklar ön plana çıkarılmaktadır. Eğer tatma fırsatınız olduysa Boşnak Böreğini bilirsiniz. Bu lezzetli börek de gösteriyor ki bu güzel ülke komşu ülkelerdeki tatlardan etkilenerek ünlenmiş yiyecekler arasındadır. Sadece leziz Boşnak Böreği değil Arnavut Kol Böreği, Boşnak mantısı, yoğurt böreği, Türk mantısı, bu durumu öne çıkaran belirgin lezzetler arasındadır. Hamur işlerinin ustaları hem evlerde hem de lokantalarda birbirinden lezzetli ürünleri sizlere sunmak için hazırlarlar.
Yiyecekler bölgelere göre değişebilmektedir. Türklerin yaygın olduğu mahallelerde etli yemeklerde tıpkı bizim mutfak kültürümüzdeki gibi yağ ve salça fazla kullanılarak yapılır ve sebzeler ile zenginleştirilir. Ta ki Türklerin eski atalarına kadar uzanan bu yemeklerden biri de çoğumuzun bildiği yoğurtlu tutmaçtır. Tutmaç haşlanmış mantıya sulandırılmış yoğurt katılarak yapılır ve üzerine tıpkı ayran çorbasında olduğu gibi nane ile yağ yakılır. Biz bu çorbaya yeşil mercimek katarak da yaparız. Tıpkı onlar da bizlerde olduğu gibi yemeklerde ve salatalarda sirke kullanarak menüyü zenginleştirirler. İklim çeşitliliği bitkileri çeşitlendirmiş haliyle de bu çeşitlilik yemeklere de yansımıştır. Kış sebzeleri, yaz sebzeleri ve baklagiller bunlar arasında sayılmaktadır. Örneğin lahana, pırasa, patlıcan gibi sebzeler ile yapılan yemekler bölgeler arasında yaygınlaşmıştır. Bu kültürden sadece Kosovalı Türkler değil Boşnaklar, Arnavutlar ve Slav halk da hem etkilenmiş hem de diğer etnik grupları etkilemiştir.
Diğer taraftan yemeklerin isimleri aynı olmakla beraber sosları ve içlerinin hazırlanışında kullanılan malzemelerde ki farklılıklar, yer yer hem yiyeceklerin tatlarından hem de görüntülerinde farklılık oluştururlar. Arnavut ciğeri, baklava, dolma, helva, yahni yoğurtla yapılan tüm yiyecekler ve kebap isimler bizdeki ile aynı olup tatları ve yapılışları farklılık gösterebilir. Kosova’da yemeklerin öğünleri bizde olduğu gibi üç öğün değildir. Yani sabah, öğle ve akşamın yerine kuşluk vaktinde ve akşamüzeri olmak üzere iki vakittir. Kuşluk vakti diye belirtilen vakit öğleye yakın bir saattir. Bu da bizi yine Osmanlı Devleti zamanındaki yemek usulünü anımsatır. Zira sıhhat açısından sabah saatlerinde yemek yememeye özen gösterilmiş aynı adet akşam yemeği için de uygulanarak gece saatleri bastırmadan yeme içme işi bitirilmiş olur ki, böylece vücut daha dinç kalabilmektedir. Yıllar önce atalarımızın yaptığı bu önemli tespiti günümüzdeki bilim adamları da doğrulamış olup, obozite ile başa çıkabilmek için diyetisyenler tarafından akşam ondokuzdan sonra yemek yenilmemesi önerilmektedir.
Kuşluk öğünlerinde bildiğimiz kahvaltıdan ziyade daha ağır sanki öğle yemeğini andıran menüler tercih edilir ve bu yemekle akşama kadar acıkmayan bünye, akşam saatlerinde yeni gıdalarla yenilenir. Kuşluk vakti yiyecekleri daha çok öğlen yemeklerine tüketilen et ve sebze yemeklerine yakındır. Salata, sütlü ve hamur işi tatlılar Kosovalılar tarafından, bu öğünde de tüketilmektedir.Bizim çay kültürümüz Kosova’da yaygın bir şekilde tüketilen macchiatoya yerini bırakır. Bu içecek sert bir kahve türüdür. Özellikle akşam saatlerinde tüketilen macchiato, yemeğin üstüne düşünülen yaygın bir alternatiftir. Bizde olduğu gibi Kosova’da da içecek olarak çay tüketilir. Çay ikramların yapılırken Erzurum yöresinde yaygın bir sunum olan limon ikramı da çayın yanında yapılır. Bayramlık ikramları da ülkemize benzer ve misafirlere tatlı, börek, sütlü tatlı, yaş pasta ve soğuk içecekler ikram edilir. Tüm dünya mutfaklarına olduğu gibi Kosova mutfağında da örf adet ve ananeler, yiyecekleri ve sunumları etkisi altına almıştır.
Kosova’da gezebilmek ve yeni yerler görmek için çok paralara ihtiyaç yoktur. Her keseye ve her bütçeye göre kalınacak pansiyon otel ve konaklama seçenekleri olduğu gibi yeni tatlarla tanışacağınız ekonomik yerler de bulunmaktadır. Ayrıca sizi havaalanına itibaren karşılayacak kiralık araçlar ve ülkenin gezilip görülecek yerlerine kalkan özel turlar ile de dışarıdan ve içeriden gelen ziyaretçilere turlar düzenlenerek bu güzel ülkenin daha kolay gezilmesi sağlanmış olur. Ayrıca fazla adres ve güzergah aramadan kiralık araçlar yardımıyla lezzet duraklarına misafir olabilirsiniz. Üsküp’ de bulunan köfteciler Balkanları ziyaret eden her turistin mutlaka uğrak vermesi gereken mekanları arasındaki yerini alıyor. Destan Köftecisi bunların meşhurlarındandır. Bllaca Restoran’da kişi başı yaklaşık onbeş yirmi lira arası fiyatlarla yanında salatasından yemek üstü yiyeceğine kadar hoş bir menüyle rahatlıkla öğününüzü geçirebilirsiniz. Diğer yandan Prizren’i geziyorsanız yemek için Sofra Restoran’a uğramayı sakın ihmal etmeyin. Yakın zamanlarda ülkemizde de hızla meşhurlaşmaya başlayan Triliçe tatlısı buranın en meşhur tatlılarındandır ve dünya mutfağında da önemli bir yeri vardır. Tıpkı bizdeki gibi dönem dönem fiyatlar artmakta azalmakta ya da artan menü sayıya göre değişmektedir. En ünlü börekçiler yine çarşı meydanlarında yer alır ve Boşnak börekçileridir ve hem şehir halkı tarafından, hem de turistler tarafından yoğun ilgi görmektedir.
Tüm dünya mutfaklarına olduğu gibi Kosova mutfağında da örf adet ve ananeler, yiyecekleri ve sunumları etkisi altına almıştır. En hafif yemek çeşitlerinden olan çorbalar paça, işkembe, şehriye, un çorbası ve un tarhanası olarak sayılabilir. Hemen her sebze yemeğine et eklenmiştir ve bizim Ege yöresinde olduğu gibi sırf sebzeyle yapılan ya da sadece zeytinyağı eklenen yöresel yemeği yoktur. Kosova’yı ziyaret etmeden önce daha önceden buraları gezip gören seyyahların görüşlerinden yararlanabilir, internetten fikir alabilirsiniz. Ülke ile ilgili tanıtım videoları izleyebilir ve gezip görmeniz gereken yerlerle ilgili notlar alıp seyahatiniz sırasında bunlardan istifade edebilirsiniz. Tüm bu benzerliklerin yanı sıra fırında pişirilen yiyeceklerin toprak kaplara konulması, kışa hazırlık yapılarak turşu yapılması ve hemen her evde kışa hazırlık için dondurulmuş ve kurutulmuş yiyeceklerin saklanması da kültür benzeşmesinin örneklerindendir.
Kosova’da da düğün yemeklerine bizde olduğu gibi önem verilir.Düğün yemeği Müslüman Türk beldelerinde kadınlar için akşam namazından önce beyler için ise akşam namazından sonra hazırlanır. Düğün yemeklerinin öne çıkan çorbası paça çorbası, tatlısı ise Poştişte tatlısıdır ki bu bizdeki baklava ve pilavlar kadar düğünler için önemlidir. Eğer mevsim müsait ise toplu yemekler açık havada ve evlerin bahçelerinde yenilir. Eğer Kosova’yı gezmek gibi bir planınız varsa çok fazla ertelemeyin. Yukarıdaki bahsettiğimiz köfte, çorba ve tatlıların tadına bakmayı ihmal etmeyin.
