Son yıllarda ülkemizde ve dünyada ismini sıklıkla duyduğumuz yerlerden birisidir Cumalıkızık. Bursa’nın tarih kokan mekânları arasında oldukça öneme sahip bu köy Bursa’nın görülmesi gereken yerlerinden bir tanesidir.
Bursa’nın Yıldırım Belediyesi sınırları içerisinde yer alan Cumalıkızık, merkezin 10 km doğusunda, Uludağ eteklerinde bulunmaktadır. Osmanlıların Bursa’ya yerleştikleri ilk mekânlardan olan bu köyün kuruluş yılı 1300’lü yıllar zamanındadır. Bölgenin bu ismi alması ile ilgili birkaç rivayet bulunuyor. Uludağ etekleri ve vadiler arasında kalan küçük Kızık köyündeki erkeklerin Cuma namazları için bu bölgeye geldikleri, bu yüzden bölgeye Cumalıkızık ismi verildiği söylenmektedir. Başka bir rivayet ise Osman Bey’in köyün kurulduğu günün Cuma günü olduğu için Cumalıkızık isminin verildiğidir. Bir vakıf köyü olarak kurulan bu bölgedeki tarihi doku çok iyi bir şekilde korunarak günümüze kadar taşınmıştır. Özellikle Türkiye’deki birçok insanın ziyaret etmek istediği, her gün çok sayıda turistin ağırlandığı bir köy olan Cumalıkızık tarihi yerleri, camileri ve farklı evleri ile dikkat çekmektedir.
Cumalıkızık evlerinin birçoğu üç katlı olarak yapılmıştır. Köyde 270 ev bulunuyor, fakat bunlardan 180 tanesi aktif olarak kullanılmaktadır. Evlerin zemini ve giriş katları genellikle taş duvarlarla örülmüştür. Evlerin üst katları ise insanların yaşam alanı olarak kullandıkları yerlerdir. Evlerin pencereleri üst katlardadır, bu yüzden evlerin hemen hemen tamamında sokaktan evin içi görülemez. Evlerin girişinin olduğu avlu kısımlarında mutfak, tuvalet, depolar, fırın, ahır ve kümesler bulunur. Köydeki evleri gezmenizi şiddetle tavsiye ediyorum.
Cumalıkızık Camisinin yapım tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte caminin üç yüz yıl önce yapıldığı rivayet edilmektedir. Cami kurulduğu günden bugüne kadar çeşitli onarımlar geçirmiştir. Köyde geçmiş yüzyıllara ait eşyaların sergilendiği Cumalıkızık Etnografya Müzesi ve Sanat Evi ‘de görülmesi gereken tarihi yapılar arasındadır. Müzeye girdiğinizde bahçede eski zamanlarda kullanılan at arabaları, şaraphane ve sütun başlıkları dikkat çekmektedir. Müzedeki eşyalar, duvarlara dayalı olarak duran camekânlı vitrinlerde sergilenmektedir. Müzede XVIII, XIX ve XX yüzyıllarına ait tarihi değeri bulunan birbirinden farklı eşyaları görme şansına sahip olabilirsiniz.
